پروتزهای دندانی که به نوع متحرک آن دندان مصنوعی می گویند نوع خاصی از دندان ها هستند که عمدتاً از مواد آکریلی ساخته می شوند تا جایگزین دندان های از دست رفته در دهان شوند. در حقیقت دندان های مصنوعی آخرین راهکار برای افرادی است که دندان های خود را از دست داده اند. اکثر افراد فکر می کنند که با بالا رفتن سن نیاز به دندان مصنوعی پیدا می کنند، اما از دست دادن دندان ها یک بخش طبیعی از فرآیند بالا رفتن سن نیست. در این رابطه اگر شما مراقبت کافی از دندان های خود داشته باشید و از آنها در برابر بیماری پریودنتال (لثه) محافظت کنید، احتمالاً می توانید دندان های خود را برای تمام عمر حفظ کنید.
خبر خوب برای افرادی که دندان های خود را از دست داده اند این است که دندان های مصنوعی دیگر به آنچه قبلاً درباره آنها تصور می کردیم، شباهتی ندارند. امروزه از مواد اولیه و نیز تکنولوژی های جدید برای ایجاد پیشرفت های قابل توجه در حوزه ساخت دندان های مصنوعی استفاده می شود. به این ترتیب دندان پزشکان می توانند دندان های مصنوعی برای بیماران خود بسازند که راحتی زیادی هنگام استفاده داشته و ظاهر کاملاً طبیعی در طرح لبخند دارند. بدیهی است با استفاده از این دندان ها افراد می توانند زندگی سالم تری داشته باشند.
انواع مختلف دندان های مصنوعی
دندان پزشکان می توانند با توجه به شرایط خاص شما و این که تمام دندان ها یا تعدادی از دندان های خود را از دست داده اید، از دندان های مصنوعی کامل یا پارسیل (جایگزین کننده تعدادی از دندان ها) برای شما استفاده کنند. انواع دندان های مصنوعی به شرح زیر هستند:
دندان های مصنوعی متحرک کامل
دندان های مصنوعی کامل برای بیمارانی استفاده می شود که تمام دندان های طبیعی خود در فک بالا یا پایین یا هر دو فک بالا و پایین را از دست داده باشند. دندان های مصنوعی کامل می تواند اعتماد به نفس در ظاهر فرد را بازیابی کرده و به صحبت کردن و غذا خوردن عادی بیمار کمک نمایند.
دندان های مصنوعی متحرک پارسیل 
برای بیمارانی که تعدادی از دندان های خود را از دست داده اند، اما به دنبال استفاده از ایمپلنت دندانی یا بریج نیستند، دندان مصنوعی پارسیل می تواند یک روش درمانی مناسب باشد. در این حالت دندان های مصنوعی متحرک را می توان با استفاده از دندان های طبیعی، لثه ها، و یک ساختار ارتباطی ساخته شده از آکریل و فلز در دهان بیمار نگه داشت.
دندان های مصنوعی متحرک فوری
این نوع از دندان های مصنوعی، همان طور که از اسم آن مشخص است، بلافاصله پس از کشیدن دندان های طبیعی برای بیمار قابل استفاده است. با استفاده از این نوع دندان، بیماران می توانند به طور طبیعی بسیار زودتر از زمانی که از دندان های مصنوعی سنتی استفاده می کنند، غذا مصرف کنند و هنگام صحبت کردن دچار مشکل نمی شوند. به هر حال، با توجه به این که فرآیند بهبود لثه ها و استخوان فک باعث ایجاد تغییر در نحوه قرارگیری ساختارهای پشتیبان دندان های مصنوعی فوری در دهان می شود، بیماران معمولاً نیاز به یک مجموعه جدید از این دندان ها پس از گذشت حدود شش ماه از درمان خود خواهند داشت.
دندان های مصنوعی متحرک دارای ظاهر طبیعی
علیرغم ساخته شدن دندان های مصنوعی سنتی از مواد آکریلی، دندان های مصنوعی دارای ظاهر طبیعی از مواد مدرن سرامیکی همچون پرسلن ساخته می شوند. این نوع دندان های مصنوعی معمولاً دست ساز هستند و ظاهر آنها در مقایسه با دندان های ساخته شده از آکریل به دندان های طبیعی شبیه تر است. این نوع از دندان های مصنوعی همچنین دارای ساختار نگهدارنده طبیعی تر هستند و هزینه آنها کمی بیشتر از دندان های مصنوعی سنتی می باشد. به این ترتیب تشخیص این دندان ها از دندان های طبیعی واقعاً دشوار است.
روش های درمانی جایگزین
بیمارانی که به دنبال انتخاب های جایگزین با ثبات تر (ثابت) و راحت تر هستند، می توانند درباره این موضوع با دندان پزشک خود صحبت کرده و از ایمپلنت یا بریج برای درمان استفاده کنند. هر چند هردوی این روش های درمانی گران تر از دندان های مصنوعی متحرک معمول هستند، معمولاً می توانند دندان های مناسب تر و دارای قابلیت جویدن بهتر را در مقایسه با دندان های مصنوعی متحرک در اختیار بیمار قرار دهند. علاوه بر این بیماران می توانند از دندان های سرامیکی به رنگ دندان یا بریج های ساخته شده از پرسلن یا ایمپلنت های مخصوص برای ایجاد یک ظاهر طبیعی تر برای دندان های خود استفاده کنند. روش های جایگزین استفاده از دندان مصنوعی به شرح زیر هستند:
ایمپلنت دندان 
ایمپلنت های دندان شبیه دندان های مصنوعی هستند و در عمل می توانند جایگزین دندان های طبیعی شده و زیبایی دندان ها را بازیابی کنند. به هر حال باید توجه کرد که ایمپلنت های دندان به استخوان فک متصل می شوند. به این ترتیب لازم است شش ماه قبل از ایمپلنت دندان، یک جزء فلزی بطور دائم در داخل استخوان فک کاشته شود. پس از اینکه استخوان فک اطراف این بخش فلزی تشکیل شد (دوره ای که در اصطلاح به آن دوره الصاق استخوانی گفته می شود)، تاج ایمپلنت را می توان به این بخش فلزی متصل نمود.
بریج
این روش درمانی اشاره به یک دندان یا یک فاصله از دندان ها دارد که می تواند شامل سه دندان پشت سر هم باشد. در این حالت دندان های ساخته شده به دندان های طبیعی کنار آن با استفاده از ابزارهای فلزی یا آکریلی یا روکش دندان متصل می شود. بیمارانی که اکثر دندان های خود را از دست داده اند، معمولاً گزینه های مناسبی برای استفاده از بریج دندان نیستند. افراد مناسب برای استفاده از این روش درمانی باید دارای لثه های سالم و نیز تعدادی دندان طبیعی سالم در دهان باشند تا از این ساختارها به عنوان پایه برای نگه داشتن بریج دندان استفاده شود.
چگونه می توان از دندان های مصنوعی مراقبت کرد؟
گاهی دندان پزشک به بیمار توصیه می کند از چسب دندان مصنوعی استفاده کند. این موضوع به طور خاص در ابتدای شروع استفاده از این دندان ها به بیمار توصیه می شود. این چسب می تواند باعث بهبود ثبات و پایداری دندان های مصنوعی متحرک برای افرادی شود که حمایت استخوانی کمی در دهان آنها برای نگه داشتن دندان های مصنوعی وجود دارد یا برآمدگی های لثه آنها کم و ناچیز است. پایداری دندان مصنوعی و ثبات آن می تواند اعتماد به نفس فرد استفاده کننده را بطور مشخص افزایش دهد. برای مراقبت از این دندان ها لازم است به نکات زیر توجه شود:
• خارج کردن و مسواک زدن روزانه دندان های مصنوعی متحرک با تمیز کننده ها و مسواک مخصوص (موادی که بطور مخصوص برای تمیز کردن دندان های مصنوعی ساخته شده اند یا مسواک های دارای موی نرم مخصوص).
• اجتناب از قرار دادن دندان مصنوعی در آب جوش برای استریل کردن این دندان ها. قرار دادن دندان های مصنوعی در آب گرم می تواند باعث تغییر شکل آن شود.
• در صورتی که از دندان های مصنوعی پارسیل استفاده می کنید، قبل از مسواک زدن دندان های طبیعی، این دندان ها را از دهان خود خارج کنید.
• زمانی که از دندان های مصنوعی استفاده نمی کنید، آنها را در محلول تمیز کننده یا آب قرار دهید.
• برای اجتناب از گم کردن دندان های مصنوعی، آنها را در یک محل ثابت پس از خارج کردن از دهان نگهداری نمایید.
آیا لازم است از دندان های مصنوعی در طول مدت شب استفاده شود؟
با وجودی که معمولاً به افراد توصیه می شود دندان های مصنوعی خود را تقریباً بطور ثابت در طول دو هفته اول (حتی در زمان خواب) استفاده کنند، در شرایط عادی بهتر است که در طول شب این دندان ها را از دهان خارج کرده و در یک محلول تمیز کننده یا آب غوطه ور نمایید. تحقیقات انجام شده در این حوزه نشان می دهد خارج کردن دندان های مصنوعی برای حداقل هشت ساعت در طول روز یا شب به استراحت بافت لثه کمک کرده و عملکرد عادی آن را تحریک می نماید. به این ترتیب امکان تمیز کردن بافت لثه با استفاده از زبان و بزاق دهان وجود خواهد داشت و حفظ سلامت لثه های فرد در بلند مدت امکان پذیر خواهد شد.